Leges | wat is de betekenis en definitie

LEGES, wat is de definitie & betekenis

Wat zijn leges? Leges zijn bedragen die in rekening worden gebracht door de overheid (bijvoorbeeld gemeente, waterschap of provincie) in ruil voor een concrete tegenprestatie van die overheid. Leges worden bijvoorbeeld geheven bij het gebruik van (administratieve) diensten van die overheid, zoals bij het aanvragen van een paspoort, rijbewijs of (omgevings)vergunning.

Waarom worden leges geheven?

Gemeenten, waterschappen en provincies hebben een aantal taken waarbij individuele diensten worden afgenomen door bewoners of bedrijven. Leges moeten worden betaald door de afnemer van zo’n dienst om de aan zulke diensten verbonden kosten te vergoeden (zoals kosten van personeel, huisvesting en materialen).

Voorbeelden van legesheffing

Hieronder vindt u een aantal voorbeelden van diensten van gemeenten, provincies of waterschappen waarvoor leges kunnen worden geheven:

voor het behandelen van een aanvraag van een omgevingsvergunning (bouwleges);
voor het behandelen van een aanvraag van een watervergunning;
voor het behandelen van een aanvraag voor een andere vergunning of ontheffing (bijvoorbeeld horecavergunning of natuurbeschermingswetvergunning);
voor het aanvragen van een nieuw paspoort of rijbewijs;
voor het aanvragen van uittreksels uit de Basisregistratie Personen (BRP, vroeger GBA);
voor het voltrekken van een huwelijk;
voor het verstrekken van kopieën van (bestuurs)stukken.

Wie betaalt leges?

In de legesverordening wordt bepaald in welke gevallen en door wie legeskosten moeten worden betaald. Meestal moet worden betaald door degene die de dienst aanvraagt, zoals bij een rijbewijs of paspoort. Het kan ook voorkomen dat leges worden geheven van degene ten behoeve van wie de dienst wordt verleend, bijvoorbeeld als een architect een omgevingsvergunning aanvraagt.

Hoogte van de legestarieven

De legestarieven verschillen per dienst en per overheidsinstantie. De hoogte van het legestarief van elke dienst staat in de legesverordening die (jaarlijks) wordt vastgesteld. In bepaalde gevallen gelden landelijke regels voor de tariefstelling, bijvoorbeeld het maximumtarief voor rijbewijsleges. In de meeste gevallen zijn gemeenten, provincies en waterschappen echter vrij bij het bepalen van de hoogte van de legestarieven. Hierdoor kunnen onderling grote verschillen tussen de tarieven voorkomen.

Overigens geldt wel als algemene regel dat de legestarieven zo moeten worden vastgesteld dat de geraamde opbrengsten van de leges gezamenlijk niet hoger zijn dan de geraamde lasten voor de dienstverlening. Deze wettelijke kostendekkendheidsnorm is bedoeld om te voorkomen dat er winst wordt gemaakt.

Heffingsmaatstaf leges

Leges kunnen worden geheven naar verschillende grondslagen. Bijvoorbeeld voor een paspoort en rijbewijs geldt een vast legesbedrag. Bij een omgevingsvergunning is meestal de hoogte van de bouwkosten (al dan niet bepaald volgens NEN-normen) van betekenis voor de hoogte van de legeskosten.

Manieren waarop leges in rekening worden gebracht

Hoe in een bepaald geval leges in rekening worden gebracht is in de legesverordening bepaald. Gebruikelijke manieren waarop het te betalen legesbedrag wordt medegedeeld zijn: mondelinge of schriftelijke kennisgeving, legesnota of legesaanslag.

Moeten leges ook worden betaald bij afwijzing van de aanvraag?

Meestal moeten ook leges worden betaald als de aanvraag wordt afgewezen. Het is namelijk gebruikelijk dat in de legesverordening is geregeld dat leges moeten worden betaald in verband met het in behandeling nemen van een aanvraag. De leges moeten daarom dus ook worden betaald als een aanvraag wordt afgewezen; hoewel in sommige gevallen dan wel een korting wordt gegeven op de hoogte van het legesbedrag.

Wat zijn uw rechten en plichten?

Het legesbedrag moet worden betaald binnen de betalingstermijn die daarvoor is vermeld op de legesaanslag. Kwijtschelding van de leges is meestal niet mogelijk.

Bent u het niet eens met het in rekening gebrachte legesbedrag? Dan kan bezwaar worden gemaakt bij de heffingsambtenaar van de gemeente, de provincie of het waterschap die de leges in rekening heeft gebracht. Het bezwaar tegen de leges moet binnen zes weken worden ingediend.

Wettelijke basis van leges van gemeente, provincie of waterschap

Van betekenis is art. 132, lid 6, Grondwet waarin staat dat de wet bepaalt welke belastingen door besturen van provincies en gemeenten kunnen worden geheven.

Voor gemeenten is dit verder uitgewerkt in art. 229, lid 1, onder b, Gemeentewet, waarin staat dat rechten kunnen worden geheven voor het genot van door of vanwege het gemeentebestuur verstrekte diensten. Overigens zijn niet alle leges op de Gemeentewet gebaseerd. Er zijn ook rechten die worden geheven op grond van andere wetten (bijvoorbeeld art. 7, lid 2, Paspoortwet).

Het gestelde in de Grondwet is voor provincies verder uitgewerkt in art. 223, lid 1, onder b, Provinciewet. Daarin staat dat rechten kunnen worden geheven voor het genot van door of vanwege het provinciebestuur verstrekte diensten.

Voor de waterschappen bepaalt art. 133, lid 2, Grondwet dat de wet de verordenende bevoegdheden van de besturen van de waterschappen regelt. Vervolgens bepaalt art. 115, lid 1, Waterschapswet dat het waterschap alleen rechten kan heffen ter zake van: het genot van door of vanwege het bestuur van het waterschap verstrekte diensten (onderdeel b) en het behandelen van verzoeken tot het verlenen van vergunningen of ontheffingen (onderdeel c).

Voor zowel gemeenten, provincies als waterschappen geldt dat zij de heffing moeten vormgeven in hun eigen legesverordening. Daarin zijn alle voorwaarden voor het heffen van leges opgenomen, bijvoorbeeld in welke gevallen leges worden geheven, van wie leges worden geheven, wat de legestarieven zijn, welke heffingsmaatstaven worden gehanteerd bij de berekening van de legesaanslag, binnen welke termijn de leges moeten worden betaald en of er vrijstellingen gelden.

Gemeenten, provincies en waterschappen kunnen niet voor elke prestatie leges in rekening brengen. Voor legesheffing is namelijk vereist dat er sprake is van "diensten" in de zin van de Gemeentewet, Provinciewet of Waterschapswet. Zo is door de belastingrechter geoordeeld dat geen leges mochten worden geheven voor een planschadevergoedingsverzoek (Hoge Raad 13 augustus 2004) en een ID-kaart (Hoge Raad 9 september 2011). In beide gevallen heeft de wetgever overigens vervolgens de wetgeving aangepast, waardoor het voor gemeenten toch weer mogelijk is geworden om hiervoor bedragen in rekening te brengen.

Wettelijke basis van leges van het rijk

Art. 104 Grondwet stelt dat "andere heffingen van het rijk" bij wet worden geregeld.

Het verschil tussen een belasting en een retributie

Leges zijn geen belastingen, maar vallen onder de retributies. Van een retributie is sprake bij een betaling aan de overheid voor een individueel aanwijsbare prestatie van die overheid (bijvoorbeeld voor een product of dienst). Bij een belasting is echter geen sprake van een daartegenover staande individueel aanwijsbare tegenprestatie van de overheid.

Meer weten over het begrip leges?

Wilt u naar aanleiding van deze pagina over de betekenis van leges meer weten over het begrip leges, of wilt u bezwaar maken tegen een aan u opgelegde legesnota? Neem dan vrijblijvend contact op met Ostraka belastingadviseurs.